Een alternatief voor de regiecentrale

 De mobiliteits- of regiecentrale is populair, maar het kan ook anders. Start een mobiliteitsbureau. In dit blog licht ik toe wat een mobiliteitsbureau is, waarin het verschilt van een regiecentrale en zet ik de voordelen van de een af tegen de voordelen van de ander.

 

 

In mijn vorige blog ‘De regiecentrale, een wondermiddel’ heb ik toegelicht dat het de vraag is of het uitvoering van vervoerplanning door een regiecentrale noodzakelijk is om efficiëncyverbetering te bewerkstelligen. Gemeenten trekken een zware verantwoordelijkheid naar de regiecentrale toe, waarbij het nog niet zeker is dat een regiecentrale goed werkt in de praktijk. Er is ook een alternatief mogelijk: zet een mobiliteitsbureau op.

 

Regiecentrale, middel niet doel

Op veel plekken in Nederland wordt nagedacht over het opzetten van een mobiliteits- of regiecentrale als dé oplossing om efficiencywinst in het doelgroepenvervoer te bewerkstelligen. Een regiecentrale is een middel, echter het is niet de enige manier waarop beter kan worden gestuurd op doelgroepenvervoer. Er zijn oplossingen die minder ingrijpend zijn voor gemeenten en beter passen bij de huidige trend van een zich meer terugtrekkende overheid. Samenwerking tussen gemeenten en het doorbreken van de schotten in het doelgroepenvervoer kan prima georganiseerd worden in de vorm van een mobiliteitsbureau. Maar kan een mobiliteitsbureau ook alle (theoretische) voordelen bieden van een vervoer- of regiecentrale?

 

Het mobiliteitsbureau

Een mobiliteitsbureau regelt voor een groep gemeenten (en mogelijk ook provincie) het aanbesteden, beheren en ontwik
kelen van vervoer. Het verschil met een vervoer- of regiecentrale is dat het niet de planning van vervoer uitvoert, dat blijven vervoerders doen. Het bureau wordt bemand door enkele specialisten zodat het kennisniveau hoog is. Door de omvang en specialisatie kan vervoer professioneel worden aanbesteed en adequaat worden beheerd en afspraken gehandhaafd (iets wat nu vaak gebrekkig gebeurd). Door in de aanbestedingen vereisten op te nemen over het real time aanleveren van vervoerdata is zonder zelf planning uit te voeren toch een goed inzicht in vervoerstromen mogelijk.

Het mobiliteitsbureau is niet nieuw. Het projectbureau Regiotaxi Gelderland, een mobiliteitsbureau avant la lettre, bestaat al vanaf 2007. Ook op veel andere plekken in Nederland zijn al jaren vormen van regionale mobiliteitsbureaus actief.

 

Regiecentrale en mobiliteitsbureau vergeleken

Ik verwacht dat bij een regiecentrale de nadruk meer ligt op uitvoeringsaspecten van vervoer; ritaanname en ritplanning. Vooral het operationele werk. De meerderheid van de werknemers houdt zich hier dagelijks mee bezig. Een mobiliteitsbureau houdt zich meer bezig met beheeraspecten van vervoer, heeft dus wat afstand tot de uitvoering ervan. Een regiecentrale zit dichter bij uitvoering/operationele regie en een mobiliteitsbureau dichter bij beleid/tactische regie.

Als wij gemeenten adviseren over het sturen op doelgroepenvervoer hanteren wij vaak de volgende indeling:

 

 

 

 

Hoe scoren de regiecentrale en het mobiliteitsbureau op verschillende deelaspecten van het sturen op vraag en aanbod van vervoer.

 

1. Locatie van zorg en faciliteiten dichter bij de cliënt 

Het zelf uitvoeren van vervoerplanning levert niet als voordeel op dat zorg dichter bij de cliënt kan worden georganiseerd. Naar verwachting heeft een mobiliteitsbureau meer affiniteit met gemeentebeleid, waardoor betere afstemming tussen vervoer en zorgbeleid mogelijk is.

Uitslag: voordeel voor mobiliteitsbureau

2. Versterken eigen kracht

Ook voor het versterken van eigen kracht, is inzicht in planning van vervoer niet vereist, maar is het van belang dat samenwerking met gemeentelijke afdelingen en organisaties zoals MEE intensief is.

Uitslag: voordeel voor mobiliteitsbureau

3. Bundelen in voertuig en in tijd

Uitgangspunt van de regiecentrale is dat het zelf uitvoeren van planning zorgt dat bundeling makkelijker uit te voeren is. Hier moeten we een onderscheid maken tussen bundelen in tijd en bundelen in het voertuig.

Voor het bundelen in een voertuig van reizigers die van verschillende vervoerregelingen gebruik maken, biedt een regiecentrale zeker voordelen. Toch zijn hier enkele kanttekeningen bij te maken. Vervoerders kunnen ook nu al bundelen, dit doen ze niet omdat ze dit niet mogen door de regels waaronder zij het vervoer moeten uitvoeren. Daarnaast blijkt in de praktijk bundelen mogelijk, maar slechts voor een klein deel van de ritten. Hier moeten niet te grote verwachtingen van zijn. Ook is het mogelijk te bundelen als je niet zelf planning uitvoert.

Voor bundelen in tijd biedt zelf planning uitvoeren beperkte voordelen. Bundelen in tijd van de vaste vervoerstromen kan ook goed door een specialist in het bureau gedaan kan worden. Voor het beter afstemmen van incidentele ritten in de tijd is het vooral van belang dat de ritaanname centraal is.

Uitslag: voordeel voor regiecentrale

4. Introduceren van nieuwe vervoerconcepten tussen OV en doelgroepenvervoer

Nu het regulier openbaar vervoer zich steeds meer richt op de dikke stromen, ontstaat er behoefte aan nieuwe vervoerconcepten die de ontstane witte vlekken bedienen. Mobiliteit bieden op tijden en plekken wanneer en waar trein en bus niet rijden; minder grootschalig zijn, vaak vraagafhankelijk, soms gebruikmakend van vrijwilligers. Bij nieuwe vervoerconcepten valt te denken aan buurt- en belbussen, Gocar in Amstelveen of Argos Mobiel in Schiedam, maar ook feeders op OV lijnen of knooppunten zoals de Haltetaxi in Zeeland. Deze nieuwe vervoersconcepten kunnen een deel van het doelgroepenvervoer invullen; bijvoorbeeld een regiotaxigebruiker die niet van de standaard lijnbus gebruik kan maken, maar wel van de elektrische auto van Argos Mobiel die deur tot deur vervoer biedt.

In de toekomst zie ik hier een belangrijke rol voor de regiecentrale. Komen tot één vervoersysteem waarbij regiotaxi, lijn-, buurt- en ouderenbus en andere vervoermogelijkheden optimaal op elkaar afgestemd worden.

Uitslag: voordeel voor mobiliteitsbureau voor uitwerken beleid. Qua uitvoering voordeel voor regiecentrale.

 

Regiecentrale biedt voordeel, maar op langere termijn

Kortom vooral bij het sturen van het vervoeraanbod biedt het concept van de regiecentrale voordeel (naar mijn mening). Deze voordelen liggen vooral in de toekomst, als we de schotten tussen het openbaar vervoer en het doelgroepenvervoer hebben losgelaten en we een integraal vervoeraanbod hebben waarin vraagafhankelijk openbaar vervoer en doelgroepenvervoer naadloos op elkaar zijn afgestemd.

Of deze voordelen opwegen tegen de nadelen (mogelijk onvoldoende prikkels voor efficiënte uitvoering vervoer, marktverstoring, tegengesteld aan terugtrekkende overheid) moet de tijd uitwijzen.

 

Start nu met een mobiliteitsbureau

Ook als een regiecentrale nu een brug te ver is, zou ik er wel voor willen pleiten dat gemeenten nauwer gaan samenwerken en meer sturen op doelgroepenvervoer. Start zo snel mogelijk met een mobiliteitsbureau waar inkoop, beheer en ontwikkeling van zoveel mogelijk vormen van doelgroepenvervoer over een zo groot mogelijke regio is gebundeld. Dit bureau betaald zich snel terug en is een ideale springplank naar een regiecentrale mocht daar in de toekomst behoefte aan bestaan. Ook als er gestart wordt met een regiecentrale heeft een mobiliteitsbureau een toegevoegde waarde bij de aansturing van de regiecentrale, toetsing van voorstellen regiecentrale en vormgeven van het nieuw beleid/tactische regie op doelgroepen- en integratie Openbaar Vervoer.

 

Oktober 2015

Bas Witte, Cissonius groep