Vervoer duurder door reorganisatie AWBZ?

Zorginstellingen namen vanaf 2013 ingrijpende maatregelen om de (rijks-) bezuinigingen op AWBZ vervoer op te vangen. Deze reorganisaties kunnen ongewenste gevolgen hebben voor gemeenten. Lees in dit blog hoe zorginstellingen met de bezuinigingen op vervoer zijn omgaan en waarom gemeenten er nu bij moeten zijn om binnenkort , als de AWBZ wordt gedecentraliseerd, hoge kosten te voorkomen.

Zomer 2012 is besloten om de bijdrage voor AWBZ vervoer fors te verlagen; de nacalculatie is afgeschaft en het normbedrag verlaagt van ongeveer € 18,= naar tussen de € 6,58 (GGZ) en € 7,96 (GHZ) per dag. Deze vervoerbezuinigingen hadden grote impact voor AWBZ instellingen, met name in de gehandicaptenzorg (GHZ). Het zijn namelijk vooral de GHZ instellingen die met grote vervoersstromen te maken hebben. Veel instellingen hadden (en hebben) vervoerkosten die fors de genoemde bijdrage overschrijden.

Zorginstelling konden bij de vervoerbezuinigingen drie dingen doen:

1   hun verlies nemen

2   klanten weigeren en dagbestedingscentra sluiten

3   dagbesteding opnieuw inrichten

Reactie op bezuiningen 1.Verlies nemen

Veel zorginstellingen schrijven anno september 2014 nog steeds rode cijfers op vervoer. Een deel neemt dit verlies, omdat vanaf het volgende jaar de verantwoordelijkheid hiervoor overgaat naar de gemeenten. Toch waren de afgelopen jaren ook extreme gevallen te zien waarbij de vervoerkosten hoger waren dan de totale bijdrage die de zorgaanbieder krijgt voor dagopvang. Daarop is ingegrepen.

Reactie op bezuinigingen 2: Sturen op toegang cliënten

Zorgaanbieders zijn beter gaan kijken wie ze zorg bieden. Nieuwe cliënten met hoge vervoerkosten worden doorverwezen en met bestaande cliënten (of dan vooral de ouders) wordt in gesprek gegaan als de vervoerkosten de normbedragen sterk overschrijden.

Reactie op bezuiningen 3: Dagbestedingscentra sluiten

Zoals het sluiten van enkele dagbestedingscentra van Noorderbrug in Groningen liet zien, komt ook het sluiten van locaties voor. Het aantal cliënten dat tegen het normtarief naar de dagbesteding te vervoeren is, is te gering om bedrijfseconomisch verantwoord een dagbesteding te kunnen runnen. Dit zal als we niet uitkijken nog veel meer gebeuren.

Deze ontwikkeling is bijzonder onwenselijk voor gemeenten en kan hen op termijn veel (vervoer-)geld kosten. Laat me dit toelichten. Vanaf 2015 komt de  extramurale zorg naar de gemeente. De gemeente dient dan iemand passend te compenseren in zijn/haar beperkingen. Wat nu als deze passende zorg niet meer nabij wordt aangeboden omdat zojuist een dagbestedingslocatie voor een specifieke cliëntgroep is gesloten? Het is de vraag of een gemeente dan kan ontkomen aan het compenseren van de bijkomende hoge (vervoer)kosten.

Reactie op bezuiningen 4: Dagbesteding reorganiseren

Zorgaanbieders kunnen ook de organisatie van dagbesteding anders inrichten. Dagbesteding dichter bij de cliënten aanbieden, waardoor er minder vervoerkosten zijn. Hier zijn veel zorgaanbieders de afgelopen anderhalf jaar mee bezig geweest en nog steeds mee bezig.

Als eerste stap wordt gekeken waar cliënten wonen en ‘werken’ en of er een meer nabijgelegen locatie voor hen is. De tweede stap is het openen van dagbestedingscentra dichter bij de cliënt. Dit is een ingrijpende maatregel, waarbij samenwerking tussen zorgaanbieders vaak wenselijk is. De zorgsector is zich aan het organiseren om dit mogelijk te maken, er vindt veel overleg plaats. Om voldoende omvang te verkrijgen brengt dit soms een andere inrichting van de zorg met zich mee, waarin de verschillende doelgroepen “waar mogelijk- meer binnen één locatie dagbesteding ontvangen.

Op termijn is dit volgens mij ook de oplossing voor gemeente; lokale multifunctionele dagbestedingslocaties waar meerdere cliëntgroepen op maat zorg ontvangen. Breng niet de cliënt naar de zorg, maar organiseer de zorg dichtbij de cliënt. Dat kan alleen als er meerdere soorten zorg onder een dak worden aangeboden.

Advies voor gemeenten

In de dagelijkse praktijk merk ik dat op dit moment de grootste zorg van de gemeente is de overgang van de AWBZ naar de Wmo per 2015 zo probleemloos mogelijk plaats te laten vinden. Het grootste deel van de gemeenten koopt vervoer in samen met zorg. Waar zorg wordt aangeboden “ en de gevolgen voor vervoerkosten- is even uit beeld. Dit lijkt mij niet raadzaam.

Gemeente, ontwikkel een visie op wie, waar zorg moeten ontvangen, hoe je door de zorg terug te brengen naar de wijk de sociale samenhang kan terugwinnen en meng je in de discussie met zorgaanbieders.

Dit kost tijd en alleen door nu al te beginnen neem je tijdig de maatregelen om ook in de toekomst vervoer goed uit te voeren binnen beschikbaar budget.

Bas Witte, adviseur Cissonius